ریال نیوز : روز ۲۸ اردیبهشت همایش بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی در بخش فرهنگی سازمان بین المللی اکو متشکل از ده کشور برگزار شد.
به گزارش ریال نیوز ، در ابتدای این نشست دکتر سعد خان، رئیس پاکستانی موسسه فرهنگی اکو با زبان فارسی که به تازگی آموختن آن را آغاز نموده است، سخنرانی نمود و میراث فردوسی را نه فقط مخصوص ایرانیان و پارسی گویان بلکه همه کشورهای منطقه اکو دانست و بر ضرورت توجه به شاهنامه تاکید کرد.
سخنران اصلی این نشست پروفسور سید حسن امین، فیلسوف، حقوقدان، ایرانشناس و خالق شاهنامه امین بود. وی سخنان خود را درباره دانسته های تاریخی اندکی که از زندگی شخصی و حتی هویت فردوسی در دسترس است، آغاز نمود، از جمله نام کوچک فردوسی که کمتر کسی آن را می داند. ایشان با اشاره به تحقیقات چهل ساله خود در شاهنامه پژوهی افزودند: نام کوچک فردوسی حسن و نام پدر او علی بوده است. ده ها سند از منابع ناشناخته پیدا کرده ام که نمونه آنها عجایب المخلوقات اثر همدانی طوسی و تاریخ گزیده اثر حمدالله مستوفی است که این هر دو صریحاً نوشته اند «حسن فردوسی» و ده ها منبع دیگر.
پروفسور امین سپس با ذکر تاریخ ایران پس از هجوم تازیان و سخت گیری های خلفای عربی بر ایرانیان به ماجرای سرایش شاهنامه پرداختند.
فردوسی چرا به سرایش شاهنامه پرداخت؟ دلیل عمده آن به قول فلاسفه آن که مقتضی موجود و مانع مفقود بود. بعد از هجوم تازیان ملت ایران در شوک قرار داشت. ایرانی نمی دانست چه باید بکند. در عین حال مردم عادی امید داشتند که با عوض شدن نظام سیاسی از گرفتاریهای اواخر حکومت ساسانیان یعنی جنگ با رومیان، تبعیض نسبت به غیر زرتشتیان و اختلاف طبقاتی، رها شوند. پس از این «دو قرن سکوت» به تعبیر استاد زرین کوب، عده زیادی از ایرانیان به فکر افتادند که باید کاری کنند. روزبه معروف به ابن مقفع، خدای نامه را از زبان پهلوی به عربی ترجمه کرد و بعد از زبان عربی دیگران آن را به فارسی ترجمه کردند. یعقوب لیث صفاری دنبال شاهنامه فرستاد. به نقل از کتاب های مرتبط با تاریخ سیستان او نخستین کسی بود که مامورانی را به هند فرستاد تا کتابهای ایرانی را بیاورند. بعد از او پادشاهان سامانی عملاً فرصت بیشتری یافتند تا به این مسئله بپردازند و با حمایت آنان در ابتدا با همت دقیقی طوسی این کار شاهنامه سرایی آغاز شد.
تلاشگر دیگر، سپهسالار خراسان ابومنصور طوسی از خاندان کنارنگیان بود، او بزرگان مختلف را از جای جای کشور دعوت کرد و از آنان خواست که داستانهایی که سینه به سینه به آنها رسیده از داستانهای ایران باستان و قصص پهلوانی حماسی را برای تدوین نقل و گردآوری کنند و به کتابت درآوردند که به این شکل زیر نظر ابومنصور معمری که سمت دبیری سپهسالار مزبور را داشت، شاهنامه ابومنصوری را پدید آورد و سپس بر اساس آن منابع، فردوسی شاهنامه را به نظم در آورد.
جامعه ایرانی منتظر چنین کاری بود کار دقیقی با مرگ او ناتمام ماند، چه بسا اگر دقیقی زنده می ماند و کار خودش را به پایان می رساند فردوسی چنین کاری را شروع نمیکرد. اما با مرگ او، فردوسی دنبال کار او را گرفت و هزار بیت از گشتاسپ نامه دقیقی را در شاهنامه نقل کرد.
پروفسور سید حسن امین در بخش دیگری از سخنان خود، به این پرداختند که شاهنامه چیست؟ ایشان تاکید کردند، شاهنامه بر خلاف ظاهر نامش، نامه شاهان نیست. چون بیشترین مضامین شاهنامه اساطیر است و نه زندگی نامه پادشاهان. از سویی تعداد پهلوانان در شاهنامه بیشتر از پادشاهان است و قهرمان داستان نیز رستم دستان است و پادشاهان دیگر که نامشان برده شده هیچ کدام به اندازه رستم اهمیت و شکوه و جلال ندارند. تا جایی که نقل شده سلطان محمود غزنوی هم در نقد فردوسی گله کرد که تمام شاهنامه ستایش رستم است. پس شاهنامه حماسه است و ربطی به پادشاهان ندارد.
پروفسور امین در بخش دیگری از سخنان خود، به محتوا و مضامین عالی شاهنامه پرداخته افزودند: شاهنامه دو کلیدواژه دارد خرد و داد. راجع به هر کدام شواهدی آورد.
ایشان در پایان سخنرانی خود نیز به کار خود در سرایش شاهنامه امین در تتمیم و تکمیل شاهنامه فردوسی پرداختند و گفتند: من کتابی در هفت مجلد با نام «شاهنامه امین» نوشته ام که در آن نه تنها مضامین شاهنامه فردوسی را روزآمد و بازآفرینی و خلاصه کرده ام، بلکه سه کار دیگر نیز انجام داده ام: اول این که حماسه هایی که در شاهنامه فردوسی نیست از جمله آرش کمانگیر و ده ها حماسه دیگر را من در شاهنامه امین آورده ام. دوم این که شاهنامه فردوسی سه بخش دارد اساطیری، پهلوانی و تاریخی. در بخش تاریخی شاهنامه فردوسی کامل نیست چون در زمان زندگی فردوسی، تاریخ مستند ایران هنوز کشف نشده بود. بنابراین در شاهنامه فردوسی به طور مثال نامی از ایلام و مادها و هخامنشیان نیست. من بر اساس تاریخ مستند، آنها را آورده ام.
کار سوم من آن بوده که از زمان درگذشت فردوسی تا امروز که هزار سال گذشته و تاریخ ایران پس از اسلام تا سال 1400 را در این کتاب آورده ام.
در ادامه این نشست نیز سخنرانان دیگری از جمله دکتر شفیعی، دکتر هومن دانشور، ماندانا تیشه یار معاون پژوهشی دانشگاه علامه طباطبایی، دکتر علیرضا قیامتی، دکتر پیرزاده و دکتر بئاتريس كريستينا سالاس مترجم شاهنامه به زبان اسپانیایی به سخنرانی پرداختند و از ترجمه شاهنامه به زبان اسپانیایی توسط این بانوی مکزیکی اصل که چهل سال پیش با مردی خراسانی ازدواج کرده، رونمایی شد.
