سلامت جوانان را دريابيم !

بخشی از این توجه، به‌دلیل رشد مصرف‌کنندگان آن و بخشی نیز به‌دلیل پیامدهای زیان‌باری است که برای سلامتی مصرف‌کنندگان به وجود آمده است.

دود قلیان مخلوطی از ٤٠٠٠ نوع ماده شیمیایی است که با بیش از ٤٠ نوع ماده سرطانی ترکیب می‌شود. چنان‌که برخی كارشناسان  برآورد کرده‌اند كه تا سال ٢٠٢١، دخانیات عامل ١ مرگ از هر ٣ مرگ افراد بالغ خواهد بود.

آمار ها  نشان می‌دهد که در حال حاضر ١٥درصد از جوانان کشور، به‌طور مستمر قلیان مصرف می‌کنند که به‌دلیل دسترسی آسان به آن، احتمالاً سراغ دیگر مواد دخانی هم خواهند رفت.

سازمان بهداشت جهانی علت افزایش استفاده از قلیان در نوجوانان و جوانان را با درک اشتباه آنان در بی‌ضرربودن مصرف قلیان نسبت به سایر روش‌های مصرف تنباکو مرتبط دانسته است.

مطالعات انجام‌شده در زمينه مضرات قلیان، حاكي از آن است که مصرف آن با افزایش خطر ابتلا به سرطان های دهان ، مري ، ريه ،کلیه و بیماری‌های قلبی، سکته، عقیم شدن، افزایش فشارخون، مشکلات بارداری، بیماری های لثه، بیماری‌های دندان، مسدود شدن شریان‌ها، زخم معده و آب مروارید چشم را افزایش مي دهد و نکته مهم اینکه در قلیان مواد سمی حاصل از سوختن ذغال به دود آن افزوده می‌شود که به همین علت بیماری‌زایی دود حاصل از کشیدن قلیان به مراتب از دود سیگار بیشتر خواهد شد.

تحقیقات نشان داده است تنباکویی که در قلیان مصرف می‌شود غالبا از نوع نامرغوب‌ترین تنباکوهاست .تفاله‌های تنباکو که باید در زباله‌دان ریخته و معدوم شوند، در قلیان مصرف می‌شوند.

آب موجود در شیشه قلیان سموم تنباکو را دفع نمی کند بلکه این سم ها وارد بدن می شوند و  میزان شیوع سرطان مثانه را افزایش می دهد.

اسانس‌های مواد معطر استفاده شده در تنباکوهای میوه‌ای داراي هزاران ماده سمی و کشنده حاوی فلزات سنگینی چون آرسنیک، کروم، سرب و کبالت است كه در اثر حرارت دیدن آنها در مجاورت ذغال، مقادیر زیادی از این فلزات سنگین آزاد می‌شوند و در نتيجه سبب بروز بیماری‌های مزمن و خطرناک می‌ گردند و علاوه بر تحریک دستگاه تنفس، موجب علائم آلرژيك و سرفه هاي مزمن مي شود.

همچنين تنباکوی میوه‌ای به علت داشتن رطوبت، موجب رشد انواع قارچ‌ها و میکروب‌های کشنده در آن می‌شود و افزودن الکل یا داروهای روان گردان به تنباکوی میوه‌ای از دیگر خطرات استعمال این قلیان‌ها به شمار می‌رود.

متاسفانه مصرف قلیان در انتقال بیماری‌های واگیر و غیر واگیر نيز نقش موثری دارد و بیماری‌های قابل انتقال مانند تب خال و ویروس‌های موجود در دهانه شلنگ قلیان به فرد مصرف کننده دیگر منتقل می‌شود .

اما در کشور ما ایران، باگذر و توقفی کوتاه در سطح شهرها ميتوان فهمید قهوه‌خانه‌ها و کافی شاپ ها به‌جز مصرف قلیان، فضای خلوتی برای انجام رفتارهایی است که بسیاری از جوانان دور از چشم جامعه و والدینشان انجام می‌دهند. به یکی از مکان‌های قرار ملاقات با دوستان و آشنایان و قرار دخترها و پسرها تبدیل‌ شده است كه با افزایش منوهای خود و ارائه طعم‌های متنوع قلیان و فضای دل‌انگیز ، در افزایش و جلب مشتری در این زمینه بسیار تأثیر دارند. قليان اعتیادآور است و در دراز مدت از قلیان، به‌ شکل یک ابزار تکمیل‌کننده برای سایر مواد مخدر استفاده می کنند.

براساس مجموع مشاهدات كارشناسان حوزه سلامت ، می‌توان گفت مصرف قلیان، فعالیتی اجتماعی از نوعي دورهمی است. بسیاری از پسران و دختران مصرف‌کننده قلیان، از بسیاری از زیان‌های آن آگاهند و حتی جنبه های فیزیولوژیک و عصبی آن نیز برایشان مهم نبوده است. به نظر می‌رسد آنها بیشتر به دنبال آن هستند تا از این طریق و به بهانه قلیان‌کشیدن، با دوستان خود دور هم باشند.

درحال حاضر هشدار جدي و زنگ خطر براي مسئولين و خانواده ها در  ایران بِه صدا در آمده است، شرايط و مهارت‌های لازم برای دور هم جمع شدن و گفتگوهای دوستانه در خانواده ها ضعیف شده ، در چنین بستری قلیان و برخی دیگر از رفتارهای پرخطر ، درحال گسترش است. پسران و دختران جوان با مضیقه‌های اجتماعی، شغل، فراغت و گردهمایی روبه‌رو هستند.

راه حل ؛

كليه كارشناسان حوزه سلامت بر اين موضوع تاكيد دارند ، باید به آگاهی خانواده‌ها و به‌ویژه پدر و مادر، یعنی الگوی رفتاری فرزندان، بیش‌ازپیش توجه شود. تعداد قهوه‌خانه و فضاها و ابزارهای مصرف قلیان رو به افزایش است و این موضوع به پژوهش و برنامه‌ریزی اساسی نیاز دارد تا با جایگزین‌های مناسب مدیریت شود.

لازم به ذکر است پاکسازی قلیان‌سراها به یکباره و بدون ایجاد بسترهای مناسب برای جمع‌آوری آنها موجب پدیدار شدن مراکز شبانه و زیرزمینی مي شود که کنترل آنها از همه نظر سخت است، و باعث مي شود مصرف قلیان را به راحتی در فضای آشکار جامعه، پارک، خیابان ،مراکز تفریحی و … مشاهده نماييم.

تأسف‌بارتر اینکه به تازگی قلیان مصرف خانوادگی پیدا کرده است، یعنی پدر و مادر همراه با فرزندان جوان و نوجوان خود، در مکان‌های تفریحی عمومی قلیان دود می‌کنند. بنابراین اگر می‌خواهیم میزان مصرف قلیان و یا سیگار را در جامعه کاهش دهیم باید به دنبال جایگزینی مناسب برای آنها باشیم.

و از همه مهم‌تر بسیاری از مصرف‌کنندگان قلیان نمی‌دانند دود قلیان بر تمامی اعضای حیاتی بدن تأثیر مخرب و ویرانگری خواهد گذاشت و تمامی سلول‌های بدن را درگیر و به مرور زمان نابود می‌کند، بنابراین مضرات زیاد مصرف قلیان باید از طریق خانواده‌ها و رسانه‌ها به جوانان آموزش داده شود.

كلام آخر ؛

وجود جوانان مايه مباهات جامعه است جواني كه دلي شاداب و جاني بي قرار و بي تاب دارد و با دست هاي توانمندش، هيچ آرزويي را محال نمي داند و براي رسيدن به قله هاي موفقيت تلاشي خستگي ناپذير دارد.

اما جوانان و نوجوانان ما اين روزها چه حال و روزي دارند پاي صحبت هاي هر جواني كه بنشيني بدون شك حق را به او مي دهي اين روزها جوانان ما از مشكلات عديده‌ اي رنج مي ‌برند كه شايد حل شدن آن كار بسيار ساده اي باشد. بسیاری از جوان‌های ما به آینده امیدواری چندانی ندارند و دچار سرخوردگي شدند و بِه قليان و مواد مخدر پناه برده اند؛ چرا که مقوله بیکاری، گرانی، تورم، نداشتن امنیت اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی را می‌بینند.

متاسفانه امروزه روش‌ها، رویکردها و ادبیات مسئولان به روز نشده است و با همان شیوه‌های قدیمی به سوالات و مطالبات نسل جوان پاسخ می‌دهند.مسئولان بايد پاسخگوي نيازهاي جوانان باشند ! به درد و دل های جوانان گوش کنند و در راستای رفع مشکلاتشان با شهامت گام عملي بردارند…