شما ایران ، ما توران هستیم

ریال نیوز : احمدرضا حجارزاده / جمعه‌ای که گذشت، 21آبان‌ماه سال جاری، در گالری زرنا خبر ویژه‌ای بود مبنی بر اینکه نخستین نمایشگاه اختصاصی «آشنایی با فرهنگ قزاقستان» در این مکان هنری برپاست. بانی برپایی این نمایشگاه که به مناسبت سی‌امین سالگرد استقلال جمهوری قزاقستان برگزار شده، خانم «گوهر عمر خانُوا» است که از 10سال پیش تا امروز در پایتخت ایران زندگی می‌کند و به‌عنوان مترجم و گوینده رادیو قزاقی برون‌مرزی در سازمان صداوسیمای کشور ما فعال است. این نمایشگاه که شامل آثار فرهنگی و هنری جمهوری قزاقستان است تا تاریخ چهارشنبه ۲۶آبان‌ماه، هر روز ساعت ۱۶ تا 19 برای عموم علاقه‌مندان به فرهنگ ملل قابل‌بازدید است. همچنین مسوولیت پوشش رسانه‌ای نمایشگاه قزاقستان را مهدی جاویدپور برعهده دارد. به بهانه برگزاری این نمایشگاه متفاوت، سری به آثار فرهنگی کشور قزاقستان زدیم و با خانم گوهر عمر خانوا گفت‌وگو کردیم.

شادابی در فرهنگ قزاق‌ها
پیش از ورود به محیط گالری ،صدای همهمه و خنده و شادی بازدیدکنندگان در راهروهای ساختمان به گوش می‌رسد. وارد گالری که می‌رسیم با جمعیت قابل‌توجهی از مهمانان روبه‌رو می‌شویم که یا در گروه‌های چندنفره به گفت‌وگو ایستاده‌اند یا از سویی به سوی دیگر در تردد و بازدید آثار حاضر در نمایشگاه‌اند. اغلب حاضران را زنان و مردانی با لباس آیینی قزاق‌ها تشکیل می‌دهند که همگی چهره و پوشش شاداب و پرنقش‌ونگاری دارند. چنان حسی در فضای گالری جاری است که به نظر می‌رسد وارد سفارتخانه کشور قزاقستان شده‌ایم. کتاب‌های فراوان با موضوعات متنوعی ازجمله تاریخ، فرهنگ و هنر این کشور به زبان قزاقی، روسی و فارسی در معرض دید تماشاگران روی میز چیده شده‌اند. تابلوهای نقاشی، گلدوزی‌ها و نمدبافی‌های زیبا روی دیوارها و یک چادر بزرگ عشایری به‌عنوان نمادی از زندگی کوچ‌نشینی قزاق‌ها در انتهای گالری برپاست. در اتاق دیگری از گالری، پرچم زیبای جمهوری قزاقستان روی دیوار نصب شده و کنار آن نقاشی‌های تحسین‌برانگیزی که کار دست کودکان معلول قزاق است. روی میز بزرگی در میانه اتاق از مهمانان و تماشاگران با کیک و شیرینی‌های خوش‌طعم و بوی محلی قزاق‌ها و چای داغ پذیرایی می‌شود. این‌طور که مدیر گالری می‌گوید، قزاقستانی‌ها علاقه عجیبی به چای دارند و یکی از نشانه‌های احترام به خود و مهمانان را پذیرایی با دو فنجان چای (به جای یکی) برای هر نفر می‌دانند. آقای «دوربک دویسیبای» (Douirbek Duisebay)، مشاور سفارت قزاقستان ما را به تماشای نقاشی‌های روی دیوار دعوت می‌کنند و می‌گوید: «نام این بخش از نمایشگاه، «دنیا از نگاه کودکان» و شامل نقاشی‌های کودکان معلول قزاقستان است؛ دختر و پسرهایی با سنین 8،11 و 15ساله از شهرهای مخلف قزاقستان. این آثار در کشورهای دیگری مانند روسیه و هندوستان نیز نمایش داده شده‌اند». نقاشی‌های روی دیوار را که نگاه می‌کنیم، همه آثاری چشم‌نواز و پر از رنگ‌های شادند.
 
تبادل فرهنگی میان ایران و توران
با وجودی که خانم «گوهر عمر خانوا» حسابی مشغول پذیرایی و مهمان‌نوازی از تماشاگران ایرانی و خارجی است اما حضور خبرنگاران را از یاد نبرده و پاسخگوی پرسش‌های آن‌هاست. وقتی موفق شدیم او را برای لحظه کوتاهی از جنب‌وجوش متوقف کنیم، در توضیح به برگزاری این نمایشگاه با لهجه شیرین پارسی به «صبح‌نو» چنین گفت: «هدف از برپایی این نمایشگاه، پاسداشت جشن سی‌امین سالگرد استقلال جمهوری قزاقستان است. طبق توافقی که با گالری زرنا انجام شد، آقای جاویدپور من را با خانم زهرا رسول‌زاده -مدیر گالری- آشنا کردند و ما تصمیم گرفتیم برای یک هفته در این گالری، نمایشگاه آشنایی با قزاقستان را برگزار کنیم».
او می‌افزاید: «البته این نمایشگاه تخصصی نیست اما انواع هنرهای قزاقستان را اینجا می‌بینید. ما از چادر گرفته تا تابلوهای نقاشی و عکس‌هایی از طبیعت کشورمان را به تماشای مهمانان گذاشتیم. قزاق‌ها کوچ‌نشین بوده‌اند و در خیمه‌ای که از چوب ساخته می‌شد و نمونه‌اش را می‌بینید، زندگی می‌کردند. به آن خیمه، «کیزویی» می‌گفتند که اینجا به آن «یورت» می‌گویند. بیرون و درون آن برای تزیین با گلیم نمدی پوشانده می‌شود که نامش «توسکییز» است و همان سوزن‌دوزی یا گل‌دوزی شماست. این کارها، نقش و نگارهای قزاقی دارند که به آن «شاخ قوچ» یا «قوش‌قرنیز» می‌گوییم و داخل خیمه را تزیین می‌کنیم».
خانم عمر خانوا در رابطه با تشابهات فرهنگی میان کشور ما و قزاقستان می‌گوید: «ملت‌های ایران و قزاقستان از دیرباز همسایه‌اند. شما ایران و ما توران هستیم و همیشه صلح و جنگ‌مان یکی بوده است. همیشه در همسایگی هم زندگی کرده‌ایم و تبادل فرهنگی خودبه‌خود انجام شده است؛ برای مثال، به‌عنوان یک اشتراک می‌توانیم از جشن نوروز نام ببریم که شما 13روز و ما سه روز آن را جشن می‌گیریم، یعنی از 21 تا 23مارس در قزاقستان تعطیل رسمی و آغاز سال نوی قدیمی محسوب می‌شود و کوچ‌نشینان زندگی و سال خود را با فصل بهار شروع می‌کردند. این یک اشتراک بزرگ در فضای آسیاست».
 
«راه آبای» را بخوانید
 او همچنین با اشاره به کتاب‌های موجود در این نمایشگاه و تصویری از یک شاعر بزرگ قزاق که به‌صورت تابلوفرش به دیوار آویخته شده، ابراز می‌کند: «کتاب‌های متنوعی در نمایشگاه عرضه شده است، مثل تاریخ و هنر، هنر نقاشی، دوزندگی، مد و لباس و غیره. کتاب‌هایی درمورد توریسم داریم که جاهای دیدنی قزاقستان را معرفی کرده‌اند. بین کتاب‌های موجود، آثار چند شاعر قزاق را نیز آورده‌ایم. در این نمایشگاه جایگاهی را هم اختصاص داده‌ایم به شاعر بزرگ ملت قزاق، «آبای قونبایف» که برای هر قزاق عزیز است و در دل ما 
جا دارد. خدا را شکر تمام شعرها و نوشته‌های او به زبان فارسی ترجمه و چاپ شده‌اند. یک رمان هم داریم به نام «راه آبای» تالیف نویسنده بزرگ ما «مختار عیوض» که به قزاقی نوشته و به روسی ترجمه شده و از روسی به فارسی».
این مترجم قزاق تاکید می‌کند: «هر ایرانی که می‌خواهد با قزاقستان آشنا شود، باید از خواندن کتاب «راه آبای» شروع کند. کتاب دیگری در نمایشگاه وجود دارد به نام «در جریان تاریخ» که درمورد دهه بحران قزاقستان در اوایل سال‌های استقلال ما و بیانگر روحیه قزاق‌هاست که چگونه با چنین روحیه‌ای به چنین نتیجه‌ای رسیده‌ایم. این کتاب ازسوی نورسلطان نظربایف -رییس‌جمهوری قزاقستان -تالیف شده است و به همه مهمانان اهدا می‌شود تا با قزاقستان بیشتر آشنا شوند».
در بخش دیگری از گفت‌وگوی‌مان با «گوهر عمر خانوا» او به تعامل فرهنگی میان ایران و قزاقستان اشاره و می‌کند و مژده می‌دهد: «برای برگزاری نمایشگاه فرهنگ ایران در قزاقستان نیز کارهایی ازسوی رایزن فرهنگی ایران در قزاقستان درحال انجام است. رایزنی‌ها خیلی فعال هستند و هر سال، دو نمایشگاه با عناوین مختلف برگزار می‌کنند اما چنین اتفاقی می‌تواند بین گالری‌ها هم بیفتد. مثلا گالری زرنا با یکی از گالری‌های شهر «آلماتی» (از شهرهای مشهور قزاقستان) توافق کند و از اینجا هنرمندان را به قزاقستان ببرند تا هم نمایشگاه گروهی داشته باشند و هم نمایشگاه اختصاصی».
او در پایان ابراز امیدواری می‌کند برگزاری این نمایشگاه دیدگاهی برای ایرانیان باز کرده و آن‌ها را برای سفر به قزاقستان تشویق کند تا با آن کشور بیشتر آشنا شوند.
 
گالری زرنا، میزبان فرهنگ و هنر بین‌الملل
گالری «زرنا» در واقع محلی برای برگزاری نمایشگاه‌های هنرهای تجسمی است اما گاهی با خلاقیت و هوشمندی مدیریت آن، میزبان فرهنگ و هنر رشته‌ها و کشورهای دیگر نیز می‌شود. خانم زهرا رسول‌زاده (مدیر گالری زرنا) که خود از اساتید دانشگاه و هنر تاپستری و مجسمه‌سازی است، درخصوص برگزاری نمایشگاه فرهنگ قزاقستان در این گالری عنوان می‌کند: «این نمایشگاه با معرفی آقای جاویدپور شکل گرفت. ایشان خانم گوهر عمر خانوا را آوردند تا با هم تبادل فرهنگی و هنری داشته باشیم. او از کارهای تاپستری من خیلی خوشش آمد، چون تابه‌حال تاپستری گیاهی ندیده بود. اولین جرقه برگزاری نمایشگاه این بود که خانم خانوا گفتند این آثار را در قالب نمایشگاه ببرم به قزاقستان تا با کارهای شما آشنا شوند. بعد ایشان درخواست کردند به مناسبت سی‌امین سالگرد استقلال جمهوری قزاقستان نمایشگاهی در این گالری برگزار بکنند. توافق‌های لازم انجام و نمایشگاه 
برپا شد. این اولین تجربه آن‌هاست که در یک گالری هنرهای تجسمی، فرهنگ و هنر و تمدن قزاقستان را به نمایشگاه درمی‌آورند».
رسول‌زاده اضافه می‌کند: «می‌دانید که قزاقستان قبلا متعلق به سرزمین ما بوده اما در طول تاریخ به آن‌ها رسیده! ضلع شمالی دریاچه خزر بخشی از قزاقستان است. زبان‌شان ترکی آمیخته به الفاظ روسی است. من گالری را 6روز در اختیارشان گذاشتم؛ البته خوشبختانه شنیده‌ایم راه‌ها در حال بازشدن است و سفارت قزاقستان به توریست‌ها ویزا می‌دهد. اگر این اتفاق بیفتد، امیدوارم سال آینده فرهنگ و هنر خودمان را ببریم به قزاقستان و نمایشگاهی برگزار کنیم تا ما هم ایده‌ها و خلاقیت‌های هنری خودمان را به قزاق‌ها نشان بدهیم».
این هنرمند تجسمی درباره اشتراکات فرهنگی دو کشور می‌گوید: «نخستین اشتراکات ما بافته‌ها و دوخته‌های ماست. آن‌ها هم نمدبافی و دست‌دوزی دارند. رنگ‌هایی که در کارهای‌شان استفاده کرده‌اند و نقوشی که در آثارشان به کار برده‌اند، ما در فرش و گلیم‌ها و گبه‌های خودمان داریم. هرچه باشد قزاقستان در آسیاست و از راه‌هایی با ایران هم‌مرزند و رفت‌وآمدهای زیادی داشته‌اند. فکر می‌کنم هنر ما روی آن‌ها خیلی تاثیر داشته، چون آثارشان برگرفته از هنر ماست؛ مثلا نمدبافی را در تمام جاهای سردسیر و کمی نمناک به‌خاطر استفاده از پشم دام‌ها داریم.»
از رسول‌زاده می‌پرسیم «به نظرتان برگزاری چنین نمایشگاه‌هایی در ایران و برعکس چه تاثیری در روابط فرهنگی دو کشور دارد؟» و پاسخ می‌شنویم: «قطعا تاثیر خیلی خوبی خواهد داشت. اکثر دوستان و آشنایان من و کسانی که به تماشای این نمایشگاه آمدند، هیچ‌کدام کشور قزاقستان را نمی‌شناختند. کسی نمی‌دانست آثار به این زیبایی دارند و ما از طریق چه راه‌هایی تبادل فرهنگی داریم! برگزاری چنین نمایشگاه‌هایی خیلی خوب است اما بستگی دارد که آن‌ها به ما اعتماد کنند و ما هم پذیرای آن‌ها باشیم، یعنی اگر می‌توانیم، برای سایر کشورهای خارجی هم که ایران آنجا سفارت دارد، جلب اطمینان بکنیم و این اطمینان را بدهیم که بدون حاشیه و اختلافات سیاسی از لحاظ فرهنگی و هنری با هم حرکت کنیم و جلو برویم».
گفتنی است نمایشگاه اختصاصی «آشنایی با فرهنگ قزاقستان» به مناسبت سی‌امین سالگرد استقلال جمهوری این کشور تا روز چهارشنبه 26آبان‌ماه در گالری زرنا به نشانی خیابان انقلاب، بین وصال‌شیرازی و دانشگاه، کوی اسکو، شماره۱۰، طبقه دوم با رعایت پروتکل‌های بهداشتی و فاصله‌گذاری اجتماعی برپاست و عموم علاقه‌مندان می‌توانند از این نمایشگاه دیدن کنند. برای کسب اطلاعات بیشتر نیز می‌توانید با شماره تلفن 66409838 تماس بگیرید..
ملت‌های ایران و قزاقستان از دیرباز همسایه‌اند. شما ایران و ما توران هستیم و همیشه صلح و جنگ‌مان یکی بوده  
منبع: صبح نو