ممنوعیت صدور چک در وجه حامل از 22 آذرماه

سامانه ثبت مشخصات صادرکننده و دارنده چک باهمکاری بانک های عامل از طریق اپلیکیشن های عمومی یا اپلیکیشن هایی که هر بانک‌ در اختیار مشتریانش قرار می دهد در آینده ای نزدیک مورد بهره برداری قرار خواهد گرفت. برهمین اساس ضروری است تا چند نکته درباره ممنوعیت صدور چک حامل را دراین مطلب مورد بررسی قرار دهیم.

در ماده 21 قانون اصلاحی صدور چک مسائلی مطرح شده‌ که هنوز به مرحله اجرا در نیامده است. براساس آن هرکس بخواهد چکی صادر کند باید مشخصات دارنده ، مبلغ و سررسید چک را در سامانه معرفی شده از سوی بانک مرکزی ثبت کند. علاوه برآن امکان انتقال چک صرفاً ظهرنویسی پشت چک میسر نیست و اگر دارنده چک بخواهد چک را به فرد دیگری منتقل کند مجدداً باید آن را در سامانه ثبت کند. لذا اگر چکی که در دست دارید و مشخصاتتان به عنوان دارنده آن در سامانه ثبت نشده باشد، بانک از پرداخت وجه به شما ممانعت بعمل خواهد آورد و اگر برای مطالبه وجه چک به مراجع قانونی مراجعه کنید مشمول قانون صدور چک نخواهید شد، در واقع چکی که در دست دارید با برگه باطله هیچ فرقی نمی کند.

استعلام وضعیت دارنده چک:

وقتی چک از کسی دریافت کردید آن را استعلام کرده و از وضعیت دارنده چک در شبکه بانکی مطلع شوید. برای این کار دو روش بسیار ساده وجود دارد:

1.        استفاده از روش پیامکی: شماره 16رقمی بالای چک را با قالب

    1*1* شناسه استعلام 16 رقمی

به شماره 701701 پیامک کنید.

2.        استعلام چک از طریق سایت بانک مرکزی (CBI.ir) : در این روش وارد سایت بانک مرکزی شده و در بخش «استعلام وضعیت اعتباری چک صیادی»، در قسمت مشخص شده شناسه استعلام ۱۶ رقمی را وارد کنید.

انواع وضعیت دارنده چک:

وضعیت سفید: صادرکننده چک فاقد هرگونه سابقه چک برگشتی بوده یا درصورت وجود سابقه، تمامی موارد رفع سوء اثر شده است.

وضعیت زرد: صادرکننده چک دارای یک فقره چک برگشتی یا حداکثر مبلغ ۵۰ میلیون ریال تعهد برگشتی است.

وضعیت نارنجی: صادرکننده چک دارای دو الی چهار فقره چک برگشتی یا حداکثر مبلغ ۲۰۰ میلیون ریال تعهد برگشتی است.

وضعیت قهوه‌ای: صادرکننده چک دارای پنج تا ده فقره چک برگشتی یا حداکثر مبلغ ۵۰۰ میلیون ریال تعهد برگشتی است.

وضعیت قرمز: صادرکننده چک دارای بیش از ده فقره چک برگشتی یا بیش از مبلغ ۵۰۰ میلیون ریال تعهد برگشتی است.

هزینه هر استعلام موفق ۳,۵۰۰ ریال است و درحال حاضر از هر شماره تلفن، روزانه امکان انجام چهار استعلام وجود دارد. این هزینه یا از اعتبارخط شما کسر یا به مبلغ قبض ماهانه موبایلتان اضافه خواهد شد.

محرومیت‌های قانون جدید چک:

بعد از ثبت غیرقابل پرداخت بودن یا کسری مبلغ چک در سامانه یکپارچه بانک‌مرکزی، این سامانه مراتب را به صورت برخط به تمام بانک‌ها و موسسات اعتباری اطلاع می‌دهد. پس از گذشت 24 ساعت کلیه بانک ها و موسسات اعتباری حسب مورد مکلفند تاهنگام رفع سوء اثر از چک اقدامات زیر برای صاحب حساب اعمال نمایند:

الف) عدم افتتاح  هرگونه حساب و صدور کارت بانکی جدید

ب) مسدود کردن وجوه کلیه حساب‌ها و کارت های بانکی و هر مبلغ متعلق به صادرکننده که تحت هر عنوان نزد بانک‌ یا موسسات اعتباری دارد به عنوان کسری مبلغ چک به ترتیب اعلاکی از سوی بانک مرکزی

ج) عدم پرداخت هرگونه تسهیلات بانکی یا صدورضمانت نامه‌های ارزی یا ریالی

د) عدم گشایش اعتبار اسنادی ارزی یا ریالی

در خصوص بنگاه‌های اقتصادی که دارای چک برگشتی هستند باتوجه به شرایط فعلی، اوضاع ‌و احوال اقتصادی موجب اخلال در امنیت اقتصادی استان مربوط شده و به تشخیص شورای تأمین استان موارد یاد شده به مدت یک سال به حالت تعلیق درمی‌آید.

باتوجه به موارد فوق و در راستاي اجراي ماده 6 آیین‌نامه اجرایی تبصره فوق‌الذکر بانک مرکزی پس از وصول مصوبه شورا، نسبت به تعلیق محدودیت بنگاه اقتصادی به مدت  یک سال در سامانه‌های مربوط اقدام می‌کند.

بر این اساس مدیریت کل اعتبارات بانک مرکزی طی بخشنامه شماره 98.292759 مورخ 29 آبان ماه 1398 موضوع رفع محدودیت‌های فوق‌الذکر و اسامی مشمولان را از طریق درگاه خدمات الکترونیک این بانک به آدرس Portal.pbn.net به منظور رفع محرومیت ناشی از چک برگشتی برای دریافت تسهیلات به شبکه بانکی کشور اعلام کرد.

همچنین رفع محدودیت ناشی از چک برگشتی برای صدور ضمانت‌نامه و گشایش اعتبار اسنادی در «سامانه سپام» و افتتاح حساب در «سامانه سیاح» برای مشمولان آیین‌نامه مزبور رأساً توسط بانک مرکزی انجام می‌شود.

گفتنی است مشمولان آیین‌نامه مورد اشاره همچنان از دریافت دسته‌چک محروم خواهند بود.

عدم پرداخت وجه چک:

مطابق ماده (4) قانون صدور چک مصوب 13‌ آبان ماه 1397 مجلس شوراي اسلامي، «هرگاه وجه چک به علتي از علل مندرج در ماده 3 قانون مذکور پرداخت نشود، بانک مکلف است بنا به درخواست دارنده چک فوراً غيرقابل پرداخت بودن آن را در سامانه يکپارچه بانک مرکزي ثبت کرده و با دريافت کد رهگيري و درج آن در گواهينامه‌اي که مشخصات چک و هويت و نشاني کامل صادرکننده در آن ذکر شده باشد، علت و يا علل عدم پرداخت را صریحاً قيد و آن را امضا و مهر و به متقاضي تسليم کند»

این موضوع طی بخشنامه شماره  98.252809 مورخ 24 مهر ماه 1398«مدیریت کل اعتبارات بانک مرکزی»، به تمام بانک‌ها و مؤسسات اعتباری ابلاغ‌ شده است.

در این زمینه به‌ شرح زیر می‌توان نسبت به نحوه پیگیری قضایی طبق قانون جدید اقدام کرد:

شیوه جدید به این صورت است که دارنده چک برگشتی ابتدا به بانک مراجعه و از بانک، تقاضای صدور گواهی‌نامه عدم پرداخت، ثبت آنی اطلاعات چک در سامانه چک‌های برگشتی بانک مرکزی و درج «کدرهگیری» بر روی گواهی‌نامه مذکور می‌کند.

سپس به دفاتر خدمات الکترونیک قوه قضاییه رفته و شکایت خود را در آنجا ثبت می‌کند. پس از ثبت شکایت، طی مدت کوتاهی قاضی پرونده، ظاهر چک را بررسی می‌کند؛ اگر سه شرط اصلی‌ای که در متن قانون ذکرشده است در ظاهر چک رعایت شده باشد، اجراییه را صادر می‌کند.

از لحظه صدور اجراییه ۱۰ روز به صادرکننده چک برگشتی مهلت داده می‌شود که کسری موجودی چک را پرداخت کند، در غیر این صورت از طریق قانون «نحوه اجرای محکومیت‌های مالی» با صادرکننده چک برگشتی، برخورد می‌شود.

  لازم به یادآوری است که این طرح در ابتدا به صورت اختیاری و پایلوت اجرا خواهد شد.