پای دلالان به صادرات میوه باز شد
به گزارش ریال نیوز،اما در طول چند سال گذشته که روش‌های کشاورزی و تجارت در این حوزه وارد مسیری نوین شد، سیستم خرید محصولات و رساندن آن به مصرف‌کننده با همان روش‌های سنتی انجام می‌شد که همین موضوع باعث شد کشاورزان و مصرف کنندگان زیان ببینند.
در طول سال‌های گذشته تعداد دلالان در بازار میوه افزایش چشمگیری داشته به طوری‌که قبلا برای یک میوه از باغ تا مصرف‌کننده سه تا چهار نفر درگیر بودند و اکنون به بیش از ۱۰ نفر افزایش یافته است. واسطه‌گرانی که برخی کارشناسان آن را عامل گرانی میوه می‌دانند و طبق آمار مرکز آمار ایران در دی ماه میوه در دسته کالاهایی قرار داشت که بیشترین افزایش نرخ را نسبت به ماه آذر تجربه کرده است.
دلیل افزایش قیمت در شرایطی که کمبودی در عرضه وجود ندارد چارچوب اصلی گزارش جام‌جم را تشکیل می‌دهد که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید. ایران کشوری چهارفصل است و از این رو در زمینه کشاورزی و زراعت اهمیت بالایی دارد. این گفته مسؤولان مختلف است که به مرحله اجرا که می‌رسد مباحثی مانند عرضه و تقاضا به میان می‌آید که نتیجه آن حذف شدن میوه از سبد خرید خانوارها به دلیل گرانی است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد کشورهای حاشیه خلیج فارس اصلی‌ترین مشتری محصولات کشاورزی ایران هستند اما صادرات ایران به این کشورها تغییر زیادی نداشته که کالا در بازار کم شود و گرانی را به دنبال داشته باشد. همچنین میزان ذخیره‌سازی میوه به اندازه‌ای است که بعید است گرانی میوه مربوط به کمبود آن در بازار باشد.
مشکل معیشت مردم و گرانی را حل کنید
گرانی میوه در روزهای پایانی سال دلیلی بود تا رهبر معظم انقلاب در این زمینه تذکراتی را بفرمایند. مقام معظم رهبری در مراسم روز درختکاری پس از کاشت دو نهال به مساله معیشت مردم اشاره کردند و فرمودند: متأسّفانه امروز وضع معیشت مردم خوب نیست؛ این غصه بزرگی است برای ما.
گرانی‌ها زیاد است؛ شما ملاحظه کنید شب عید، قیمت میوه و مانند اینها خیلی گران است؛ میوه فراوان اما قیمت‌ها بسیار بالا. متاسفانه [سود حاصل از] این قیمت‌ها به جیب باغدار هم نمی‌رود که ما مثلا بگوییم یک قشر زحمت‌کشی یک سودی می‌برند؛ نه، متاسفانه این سود را دلال‌ها و واسطه‌ها و این دست‌های وسط و سودجو می‌برند و به باغدار چیزی نمی‌رسد، به مردم هم که ضرر می‌رسد؛ بنابراین بایستی مسؤولان محترم این مشکل معیشتی مردم و مشکل گرانی را هم حل کنند. و این ممکن است، راه‌حل دارد؛ بنده در جلسات متعدد این را تذکر داده‌ام و نظرات و راه‌حل‌هایی که کارشناسان در این زمینه گفته‌اند، مطرح کرده‌ایم و بیان کرده‌ایم؛ راه‌حل دارد؛ ان‌شاءا… که بتوانند اینها را انجام بدهند.
کرونا و کاهش مصرف
از زمان شیوع ویروس کرونا ستاد ملی مبارزه با این بیماری برگزاری هرگونه تجمع شامل مراسم عروسی، عزا، همایش و مواردی از این قبیل را ممنوع اعلام کرد. ممنوعیت در برگزاری مراسم به معنای کاهش مصرف اقلام مصرفی مانند برنج، مرغ، کاهو، سیب، پرتقال، موز، خیار و شیرینی است که به صورت مستقیم برای پذیرایی مورد مصرف قرار می‌گرفت اما با این حال مرکز آمار ایران در گزارش دی ماه خود آورده که میوه جزو اقلامی است که نسبت به آذر ماه بیشترین رشد قیمت را تجربه کرده است. بررسی خبرنگار جام‌جم نشان می‌دهد گرانی میوه نه تنها موجب سود باغداران نشده بلکه باعث شده زیان‌هایی را نیز متحمل شوند. در مقابل میوه با قیمت گران به دست مردم می‌رسد که مجموع این گرانی باعث شده تا خانوارها به مصرف کالاهای اساسی‌تر بپردازند.
طرح مزرعه تا سفره
در دولت یازدهم طرح مزرعه تا سفره در وزارت جهاد کشاورزی پیگیری و تا حدی اجرا شد اما محمود حجتی نتوانست این ماموریت خود را به پایان برساند و در میانه‌های راه از اجرا بازماند. در این طرح آمده بود کشاورزان بتوانند به صورت مستقیم محصولات‌شان را به مصرف‌کنندگان نهایی بفروشند یا خودشان این محصول را به بازار میوه و تره‌بار منتقل کنند اما امکان اجرای آن هم هزینه زیادی برای دولت به همراه داشت و هم امکان اجرای آن فراهم نبود. تصور کنید یک باغبان پرتقال در بم که اغلب محصولش به شهرهای دیگر صادر می‌شود قصد عرضه مستقیم با قیمت مناسب به مصرف کننده را داشته باشد.
در این صورت باید باغ خود را رها کند و به فروشندگی بپردازد. از سوی دیگر امکان انتقال آن به شهرهای دیگر و عرضه مستقیم به مصرف کنندگان در آن مناطق را ندارد. در این شرایط واسطه‌گران هستند که کالا را به صورت عمده از کشاورزان روی درخت خریداری می‌کنند و پس از مدتی راهی بازار می‌کنند. اما نکته قابل توجه اینجاست که واسطه‌گران از تجهیزات بزرگ سرمایشی برخوردارند و میوه را به صورت عمده خریداری و به صورت قطره چکانی راهی بازار می‌کنند که برخی تحلیلگران توزیع نامناسب را دلیل گرانی می‌دانند.
باغبانی یا زراعت
باغداری جزوی از بخش کشاورزی است اما تفاوت زیادی با زراعت دارد. در بخش زراعت زمین زراعی برای یک محصول زیر کشت می‌رود و در صورت زیان سال بعد محصول دیگری کشت خواهد شد اما در بخش باغبانی وضعیت اینگونه نیست و اگر از تولید محصول زیان ببینند نمی‌توانند درختان را از زمین خارج کنند و درخت دیگری بکارند. از این رو باغبانان دستشان در عرصه تولید و عرضه بسته‌تر از زراعتکاران است. مشکلی که این روزها بیش از گذشته وجود دارد گرانی متداول و ادامه‌دار میوه است. در سال‌های گذشته یک میوه برای مدت کوتاهی گران می‌شد و پس از ورود نهادهای دولتی و نظارتی دوباره کاهش می‌یافت.
راهکاری برای حذف واسطه‌ها
دولت به عنوان دستگاه اجرایی کشور باید ساز و کاری را فراهم کند که نظارت بر فعالیت واسطه‌گران با ابزار مالیات وجود داشته باشد. به این صورت که بین باغبان و واسطه‌گر قراردادهایی با حضور نمایندگان دولت منعقد شود و برای احقاق حق کشاورزان تلاش کند.
از سوی دیگر باید سامانه‌ای را تعریف کند تا ظرفیت اقتصاد کشاورزی را بسنجد. در کشورهایی که بیشترین تولید محصولات کشاورزی را دارند روال تولید به این صورت است که از طریق یک سامانه همه کشاورزان را مطلع می‌کنند که امسال چقدر از هر میوه نیاز دارند و به صورت جزیی به همه کشاورزان اطلاع‌رسانی می‌شود که در آن سال زراعی چقدر از یک محصول را باید تولید کنند. کاری که در ایران هنوز به مرحله تولید سامانه هم نرسیده اما سال‌هاست بحث آمایش سرزمین مطرح می‌شود.
همچنین باغداران با تشکیل شرکت‌های تعاونی محصولات خود را به صورت برند وارد بازار کنند و یک شرکت، بسته‌بندی و توزیع عرضه محصولات را بر عهده بگیرد. در این صورت هم دولت می‌تواند نظارت بهتری بر کیفیت و قیمت تمام شده داشته باشد و هم فعالیت واسطه‌گران شفاف خواهد شد.
