اوراق مشارکت سرمایه مردم را آب می‌کند
به گزارش ریال نیوز، بودجه عمرانی مصوب شده در لایحه بودجه سنواتی کشور، به عنوان موتور پیشران برای ایجاد زیرساخت های اقتصادی و رونق دادن به بخش‌های مختلف اقتصاد به شمار می‌رود.
با این حال، متاسفانه در لایحه بودجه 1400 کشور، باوجود افزایش ارزش ریالی بودجه عمرانی به 109 هزار میلیارد تومان، سهم این بخش از بودجه کشور به کمترین میزان خود در سال های اخیر، یعنی 12.8 درصد از کل بودجه کاهش پیدا کرده است.
علاوه بر این میزان تحقق همین بودجه اندک همواره با مشکلات عدیده‌ای روبرو بوده است زیرا با توجه به اولویت دولت در پرداخت هزینه های جاری از جمله حقوق و دستمزد کارکنان، با بروز هر نوع مشکل اقتصادی اعم از کاهش فروش نفت یا افزایش فشارهای خارجی، دولت ترجیح می‌دهد ابتدا تزریق اعتبارات عمرانی را کاهش دهد تا بتواند هزینه‌های دیگر را جبران کند.
*تکمیل پروژه های با منابع محدود دولتی؛ راهی که پایان ندارد
در حال حاضر بیش از 6 هزار طرح ملی و 87 هزار طرح استانی در کشور به صورت نیمه تمام وجود دارد که تکمیل آنها به اعتباری بالغ بر 700 هزار میلیارد تومان نیاز دارد، بنابراین با توجه به نرخ تخصیص اعتبار سالانه به پروژه های عمرانی، در صورت اضافه نشدن به فهرست این پروژه ها، بیش از 20 سال زمان خواهد برد تا این طرح های نیمه تمام به سرانجام برسد.
از سوی دیگر، به واسطه وجود فرآیندهای غلط تصمیم گیری در کشور، تعداد پروژه های تصویب شده جدید که بعضا اولویت اقتصادی نداشته و یا با برآورد هزینه های غیر منطقی به لیست پروژه‌های زیربنایی اضافه می شود و ردیف اعتباری به خود اختصاص می‌دهد، از تعداد پروژه های تکمیل شده در هر سال پیشی گرفته است.
این چرخه معیوب که منجر به افزایش لیست پروژه‌های نیمه تمام زیربنایی، کاهش درون زایی اقتصاد ملی و کاهش رشد اقتصادی شده است، فقط با ورود مردم و بخش خصوصی قابلیت اصلاح دارد و در صورتی که اصلاح نشود، فرصت توسعه ایران را هدر داده و موجب عقب ماندگی کشور خواهد شد.
* مردمی شدن اقتصاد موتور محرک اقتصاد کشور
ورود مردم به عرصه تکمیل، توسعه و بهره‌برداری از زیرساخت های اقتصادی می تواند موتور محرک اقتصاد کشور باشد، در دنیا برای این امر، ابزارهای نوینی معرفی شده است و سال ها است که مورد بهره برداری قرار می‌گیرد، در اغلب کشورهای دنیا، توسعه زیرساخت های اقتصادی به واسطه تامین مالی بخش غیردولتی صورت می‌گیرد و همین موضوع سبب شده است که پروژه های مورد نیاز در کمترین زمان ممکن، با هزینه منطقی و بهره‌وری بالا به سرانجام برسند.
*صندوق سرمایه‌گذاری پروژه محور؛ راهکاری از جنس ورود بخش خصوصی
یکی از شیوه های نوین تامین مالی پروژه‌هایی زیربنایی، صندوق های سرمایه گذاری پروژه یا شرکت‌های سرمایه گذاری پروژه محور بر پایه بورس است که به وسیله آن می‌توان نقدینگی قابل توجهی برای تکمیل پروژه‌های نیمه تمام عمرانی فراهم کرد.
در همین رابطه، محمدجواد شاهجویی، کارشناس اقتصادی در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس می گوید: عمدتا راهکاری که برای تامین مالی پروژه‌های زیربنایی توسط بخش خصوصی ارائه می‌شود استفاده از بازار سرمایه است زیرا در این بازار می‌توان ابزارهای نوینی از جمله صندوق‌های سرمایه گذاری پروژه محور را در عین شفافیت به کار گرفت و بر فرآیند جمع آوری سرمایه، فرآیند تکمیل پروژه و همچنین بهره‌برداری از آن نظارت مستقیم داشت.
وی ادامه داد: البته استفاده از روش صندوق‌های سرمایه گذاری پروژه که در ایران نیز مسبوق به سابقه است، ملزوماتی دارد که اگر رعایت نشوند، این روش نیز همانند روش فروش اوراق مشارکت سرمایه‌گذاری به مقصد مطلوب خود که تامین مالی انبوه و سریع پروژه های زیرساختی است، دست پیدا نخواهد کرد.
به گفته شاهجویی یکی از این ملزومات، تضمین کف سود برای سرمایه گذاران و خریداران سهام پروژه است؛ برای آنکه سرمایه گذاران به خریداری سهام یک پروژه ترغیب شوند، باید کف سود توسط یک نهاد تضمین‌گر ضمانت شود و به علاوه، سود عملیاتی واقعی پروژه به خریداران سهام پروژه تعلق پیدا کند.
*مردم ضرر نمی‌کنند؛ اوراق مشارکت سرمایه مردم را آب می‌کند
شاهجویی تفاوت روش صندوق‌های سرمایه‌گذاری پروژه و فروش اوراق مشارکت را در ماهیت معامله‌ای که انجام می‌شود دانسته و می افزاید: در روش فروش اوراق مشارکت، دولت اساسا در حال فروش بدهی به مردم در ازای ارائه تضمین برای پرداخت کف سود در تاریخ سر رسید اوراق است و سرمایه گذاران نمی‌توانند در مورد محل هزینه‌کرد مبالغ خود تصمیم گیری داشته باشند، اما در صندوق‌های سرمایه گذاری پروژه، مردم سهام یک پروژه را خریداری می‌کنند و علاوه بر آنکه می‌توانند بر محل هزینه‌کرد پروژه نظارت داشته باشند، به واسطه در اختیار داشتن دارایی پروژه، از تورم و نوسانات اقتصادی در امان خواهند بود، این در حالی است که در روش خرید اوراق مشارکت، اگر میزان تورم از نرخ سود ارائه شده اوراق بیشتر باشد، سرمایه مردم عملا در حال آب شدن است.
این کارشناس اقتصادی، وجود نظارت مردمی در پروژه هایی که به شیوه صندوق پروژه تامین مالی می‌شوند را بزرگترین مزیت این شیوه از تامین مالی دانست و گفت: یکی از مشکلات جدی کشور در زمینه توسعه پروژه‌های زیرساختی، عدم استفاده بهینه از منابع مالی در اختیار برای تکمیل اینگونه از پروژه‌ها است، در حالی که اگر پروژه‌ای به شیوه صندوق پروژه منابع مورد نیاز خود را تامین کند، مردم به عنوان یک نهاد نظارتی دائمی و به عنوان شریک پروژه بر مساله مدیریت پروژه نظارت کرده و تصمیمات غیرکارشناسی و هزینه ساز با این وجود چنین نظارتی به کمترین حد خود خواهد رسید؛ به بیان دیگر، درگیر شدن منافع مردم با فرآیند ساخت، تکمیل و بهره‌برداری این پروژه ها موجب بهبود وضعیت پروژه‌های زیرساختی در کشور خواهد شد.
