تفاوت میلگرد ترمکس و ساده؛ مزایا و معایب هرکدام

انتخاب نوع میلگرد، یکی از تصمیمات کلیدی در فرآیند ساخت‌ و ساز است که به‌ طور مستقیم بر ایمنی، دوام و عملکرد نهایی سازه تاثیر می‌گذارد. در میان انواع مختلف میلگردهای موجود در بازار، دو نوع میلگرد ترمکس و میلگرد ساده (نرمال) بیشترین کاربرد را در پروژه‌های ساختمانی دارند. میلگرد ترمکس که با فناوری خاصی تولید می‌شود، به‌ دلیل ویژگی‌های مکانیکی منحصر‌ به‌ فرد، در پروژه‌های حساس و مناطق زلزله‌خیز مورد توجه قرار گرفته است. از سوی دیگر، میلگرد ساده با فرآیند تولید متداول و قیمت اقتصادی‌تر، گزینه‌ای رایج در پروژه‌های کوچک‌تر یا کم‌ریسک به‌ شمار می‌رود. هدف این مقاله، بررسی دقیق تفاوت‌های فنی، مزایا، معایب و کاربردهای هر یک از این دو نوع میلگرد است تا تصمیم‌گیری برای مهندسان، پیمانکاران و خریداران آسان‌تر و مطمئن‌تر شود.

تفاوت‌های فنی میلگرد ترمکس و ساده

میلگرد ترمکس و میلگرد ساده (نرمال) از نظر فنی تفاوت‌های اساسی دارند که دانستن آن‌ها می‌تواند تاثیر زیادی در انتخاب نوع مناسب برای پروژه داشته باشد. اولین و شاید مهم‌ترین تفاوت، به نحوه تولید این دو محصول برمی‌گردد. میلگرد ترمکس از فرآیندی ویژه به نام ترمومکانیکی به‌ دست می‌آید، در این روش، میلگرد پس از خروج از نورد گرم، به‌ سرعت خنک می‌شود. این کار باعث می‌شود لایه بیرونی میلگرد بسیار سخت باشد، در حالی که مغز آن همچنان انعطاف‌پذیر باقی می‌ماند.

در مقابل، میلگرد ساده با روش نورد گرم معمولی و بدون عملیات حرارتی خاص تولید می‌شود. نتیجه این تفاوت تولید، دو میلگرد با رفتار مکانیکی کاملا متفاوت است: ترمکس برای شرایطی مناسب است که سازه با نیروهای جانبی، مانند زلزله، روبه‌رو می‌شود و نیاز به هم مقاومت بالا و هم چقرمگی دارد. اما میلگرد ساده، با ساختار یکنواخت‌ و استحکام متوسط، برای پروژه‌هایی مناسب‌تر است که فشار و تنش زیادی در آن‌ها وجود ندارد.

مسئله فقط استحکام نیست، جوش‌پذیری هم اهمیت زیادی دارد. میلگرد ساده به دلیل ترکیب یکنواختش راحت‌تر و ایمن‌تر جوش می‌خورد. اما در میلگرد ترمکس، تفاوت خواص بین سطح و مغز میلگرد باعث می‌شود فرآیند جوشکاری به دقت بالاتری نیاز داشته باشد. از نظر مقاومت در برابر خوردگی نیز، ترمکس با سطح فشرده‌ترش، عملکرد نسبتا بهتری در برابر رطوبت و زنگ‌زدگی دارد، هرچند هیچ نوع میلگردی نباید بدون پوشش یا محافظ در معرض رطوبت شدید قرار بگیرد.

در نهایت، موضوع قیمت میلگرد هم نقش تعیین‌کننده‌ای دارد. ترمکس به دلیل فرآیند تولید خاص و ویژگی‌های فنی پیشرفته، معمولاً قیمت بالاتری دارد. از طرف دیگر، میلگرد ساده به‌خاطر تولید آسان‌تر، گزینه‌ای اقتصادی‌تر برای پروژه‌هایی با بودجه محدود است.

در سال‌های اخیر، پروژه‌های بزرگ و خاص، بیشتر به سمت استفاده از میلگردهای ترمکس رفته‌اند. برای آشنایی بیشتر با اینکه کدام پروژه‌ها از این نوع میلگرد استفاده کرده‌اند و چگونه فرایند تامین آن مدیریت شده، توصیه می‌کنیم نگاهی به این مقاله از ایسنا بیندازید. این مقاله با مثال‌های واقعی و تحلیل‌های فنی، دید خوبی نسبت به کاربرد عملی میلگردها در پروژه‌های حرفه‌ای ارائه می‌دهد. در جدول زیر، مهم‌ترین تفاوت‌های فنی این دو نوع میلگرد آورده شده است:

 

 

همان‌طور که مشاهده می‌شود، میلگرد ترمکس از نظر فنی گزینه‌ای پیشرفته‌تر است، اما اجرای آن نیازمند دقت و هزینه بیشتری است. در مقابل، میلگرد ساده با وجود محدودیت‌های فنی، به دلیل سادگی اجرا و قیمت مناسب، همچنان در بسیاری از پروژه‌های ساختمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

بررسی مزایا و معایب کاربردی هر نوع

پیش از آنکه تصمیم نهایی برای انتخاب نوع میلگرد گرفته شود، ضروری‌ است نگاه دقیقی به مجموعه‌ای از مزایا و معایب هر گزینه داشته باشیم. این بررسی کاربردی کمک می‌کند تا علاوه بر ملاحظات فنی، شرایط اجرایی و اقتصادی پروژه نیز در انتخاب نهایی لحاظ شود.

میلگرد ترمکس

میلگرد ترمکس به‌عنوان محصولی نوین و مهندسی‌شده، به‌ ویژه در پروژه‌های بزرگ‌مقیاس و حساس کاربرد فراوانی دارد. از مهم‌ترین مزایای این نوع میلگرد می‌توان به مقاومت بالای آن در برابر نیروهای جانبی ناشی از زلزله اشاره کرد. ساختار لایه‌ای آن (شامل سطح سخت و هسته نرم) موجب جذب انرژی بیشتر و جلوگیری از شکست ناگهانی سازه در هنگام لرزش‌های شدید می‌شود. همچنین، به‌ دلیل مقاومت بالا، در بسیاری از پروژه‌ها مصرف فولاد کاهش می‌یابد که این ویژگی به صرفه‌جویی در حجم مصرفی میلگرد و در نتیجه سبک‌سازی سازه کمک می‌کند. از این رو، میلگرد ترمکس انتخابی مناسب برای برج‌ها، سازه‌های مرتفع، سوله‌های صنعتی و پروژه‌هایی است که در مناطق با خطر لرزه‌خیزی بالا احداث می‌شوند.

با این حال، میلگرد ترمکس فاقد معایب نیست. اجرای صحیح این نوع میلگرد نیازمند دقت مهندسی بالا و رعایت کامل ضوابط فنی است، به‌خصوص هنگام جوشکاری که به‌دلیل تفاوت ساختاری میان سطح و مغز، حساسیت کار افزایش می‌یابد. در صورت عدم اجرای صحیح، کارایی آن به‌ شدت کاهش می‌یابد. همچنین، به‌دلیل فرآیند تولید پیشرفته‌تر، قیمت تمام‌شده این میلگرد نسبت به انواع ساده بیشتر است، که ممکن است برای پروژه‌های محدود از نظر بودجه، چالش‌برانگیز باشد.

میلگرد ساده

میلگرد ساده که اغلب در بازار با عنوان میلگرد نرمال یا معمولی شناخته می‌شود، به‌دلیل فرآیند تولید ساده‌تر و در دسترس‌بودن، یکی از پرکاربردترین انواع میلگرد در ساخت‌وسازهای کوچک و نیمه‌سنگین است. از جمله مزایای کاربردی این میلگرد می‌توان به قیمت اقتصادی‌تر آن نسبت به میلگرد ترمکس اشاره کرد. این موضوع برای پروژه‌هایی با بودجه محدود یا زمان اجرای کوتاه، بسیار حائز اهمیت است. همچنین، به‌دلیل ساختار یکنواخت، این نوع میلگرد در فرآیندهایی مانند برش، خم‌کاری و جوشکاری عملکردی ساده‌تر و مطمئن‌تر دارد. به همین علت، میلگرد ساده برای اجرای سریع‌تر و آسان‌تر پروژه‌های ساختمانی با ریسک پایین، گزینه‌ای مطلوب محسوب می‌شود.

اما میلگرد ساده نیز معایب خاص خود را دارد. مهم‌ترین نقطه‌ ضعف آن، مقاومت کمتر در برابر نیروهای جانبی مانند زلزله است. این میلگرد در هنگام بارگذاری شدید، بیشتر در معرض ترک‌ خوردگی یا خم‌شدگی قرار دارد و برای سازه‌هایی که نیاز به مقاومت دینامیکی بالا دارند، توصیه نمی‌شود. علاوه بر این، در مناطقی با رطوبت بالا یا شرایط محیطی خورنده، میلگرد ساده سریع‌تر دچار زنگ‌زدگی می‌شود و ممکن است طول عمر مفید سازه را کاهش دهد، مگر اینکه تدابیر محافظتی خاصی اتخاذ شود.

کدام میلگرد برای پروژه شما مناسب‌تر است؟

انتخاب میان میلگرد ترمکس و میلگرد ساده به عوامل مختلفی بستگی دارد که فراتر از تفاوت‌های فنی و ساختاری، به نوع پروژه، موقعیت جغرافیایی، سطح خطرپذیری سازه و محدودیت‌های بودجه‌ای مربوط می‌شود. به‌ طور کلی، در پروژه‌هایی که در مناطق لرزه‌خیز قرار دارند یا سازه‌هایی که ارتفاع زیاد دارند مانند برج‌های مسکونی، سازه‌های صنعتی یا سوله‌های سنگین میلگرد ترمکس به‌دلیل استحکام بالا و مقاومت در برابر زلزله، انتخاب هوشمندانه‌تری است. این نوع میلگرد همچنین در پروژه‌هایی که عمر طولانی و عملکرد پایدار مدنظر است، نقش کلیدی ایفا می‌کند.

در مقابل، اگر پروژه‌ای در مقیاس کوچک‌تری تعریف شده باشد مانند ساختمان‌های مسکونی دو تا چهار طبقه یا واحدهای تجاری سبک و در منطقه‌ای با خطر زلزله پایین قرار داشته باشد، میلگرد ساده می‌تواند انتخاب مناسبی باشد. این نوع میلگرد با اجرای آسان، هزینه پایین‌تر و جوش‌پذیری بهتر، برای پروژه‌هایی با زمان و بودجه محدود بسیار کاربردی است.

از سوی دیگر، شرایط محیطی نیز نقش مهمی در انتخاب نوع میلگرد ایفا می‌کند. در مناطق مرطوب یا خورنده، میلگرد ترمکس به‌دلیل تراکم سطحی بیشتر، دوام بالاتری در برابر خوردگی دارد. همچنین، در صورت اولویت‌ داشتن قیمت نهایی، بهتر است پیش از تصمیم‌گیری، اقدام به استعلام قیمت میلگرد از منابع معتبر کنید؛ چرا که نوسانات بازار آهن‌ آلات ممکن است بر توجیه اقتصادی استفاده از هر نوع میلگرد تاثیرگذار باشد.

در مجموع، انتخاب میان این دو نوع میلگرد باید بر اساس سناریوی واقعی پروژه انجام گیرد؛ چرا که آنچه برای یک سازه کارآمد است، ممکن است برای سازه‌ای دیگر هزینه‌بر و غیرضروری باشد.

جمع‌بندی

در انتخاب میان میلگرد ترمکس و میلگرد ساده، هیچ گزینه‌ای به‌ طور مطلق بهتر یا ضعیف‌تر نیست؛ بلکه هر یک از این دو نوع میلگرد دارای مزایا و محدودیت‌های خاص خود هستند که بسته به شرایط پروژه، اهمیت پیدا می‌کنند. میلگرد ترمکس با ساختار فنی پیشرفته و عملکرد مطلوب در برابر زلزله، برای پروژه‌های مهندسی پیچیده، سازه‌های مرتفع و مناطق زلزله‌خیز توصیه می‌شود. در مقابل، میلگرد ساده به‌دلیل قیمت مناسب‌تر و سهولت اجرا، برای پروژه‌های کم‌ریسک و ساختمانی‌های کوچک گزینه‌ای مقرون‌به‌صرفه محسوب می‌شود.

با توجه به اینکه انتخاب نوع میلگرد مستقیماً بر ایمنی، طول عمر و هزینه‌های نهایی پروژه تأثیرگذار است، مشاوره با مهندس سازه در مرحله طراحی و همچنین استفاده از منابع معتبر برای تأمین میلگرد اهمیت زیادی دارد. استعلام قیمت روز میلگرد، بررسی کیفیت تولید کارخانه، انطباق با استانداردهای ملی و شرایط آب‌وهوایی محل اجرا، از جمله عواملی هستند که باید همزمان در تصمیم‌گیری لحاظ شوند.

صدر نهایت، پیشنهاد می‌شود پیش از خرید، نیازهای پروژه به‌دقت بررسی شده و در صورت وجود تردید، با تأمین‌کنندگان حرفه‌ای و باتجربه در حوزه آهن‌آلات ساختمانی مشورت شود. چنین رویکردی نه‌تنها به انتخاب دقیق‌تر منجر می‌شود، بلکه در بهینه‌سازی هزینه و افزایش ایمنی سازه نیز نقش بسزایی خواهد داشت.